Theater van de toekomst: cross-overs, interactief én van de Tilburgers

paul cornelissen

Het was een lang gekoesterde droom van cultuurmaker Paul Cornelissen: werken bij Theaters Tilburg. Toen begin dit jaar de uitdagende functie van programmeur voorbijkwam, hoefde hij dan ook niet lang na te denken. Sinds mei dit jaar is hij aan het werk bij het Tilburgse theater, en met een belangrijke taak: het theater nog meer van de Tilburgers maken.

Foto: Corné Hannink

Dat Theaters Tilburg voor Paul Cornelissen (54) heeft gekozen om verbindingen te leggen, is niet zo gek. Zo werkte hij jaren in Den Haag als cultuurmakelaar en directeur van Theater Dakota. Vlak voordat hij naar Theaters Tilburg kwam, liet hij al vier jaar lang zijn verbindende krachten zien als directeur van Cultureel Centrum Jan van Besouw in Goirle. “Ik heb mensen laten ervaren dat het Centrum van hen is en dat ze daar dingen kunnen ondernemen. Wat ik in Tilburg ga doen, is wat ik in het klein in Goirle heb gedaan.”

In dienst van de Tilburgers

“Theaters Tilburg is een door de gemeente gesubsidieerde organisatie, dan vinden we ook dat het in dienst moet staan van alle Tilburgers. Ook van de nieuwkomers, van de mensen met de kleine beurs en de mensen die niet zo makkelijk naar het theater gaan. Dat we tegen die mensen zeggen: hé, dit is ook van jullie. Voor jullie. Geef er maar je eigen draai aan. “

Meer mogelijk dan de traditionele voorstellingen

“De meer traditionele schouwburgvoorstellingen blijven natuurlijk op het programma staan. Dat je een avondje naar het theater gaat, het licht uitgaat, je lekker in je stoel zit, nergens aan hoeft te denken en anderhalf of twee uur kan lachen, verrast, verwend en verontrust wordt. Dat zal blijven, maar daarnaast is er nog zoveel meer mogelijk. Met amateurkunsten, onderwijs of het maken van dwarsverbanden.

“Theaters Tilburg doet het hartstikke goed hoor, zeker landelijk gezien. Het aantal bezoekers stijgt nog steeds. We hebben niets te klagen, maar je mag niet achterover gaan leunen als culturele organisatie. Je moet bij de tijd blijven. Er eigenlijk op vooruitlopen.”

Vernieuwing: cross-overs, festivals en interactieve voorstellingen

Met Paul als programmeur kun je de komende tijd behoorlijk wat vernieuwende voorstellingen en concerten zien in Theaters Tilburg. Zo komen er interactieve voorstellingen waarbij het publiek met een mobieltje invloed uitoefent op een voorstelling die gaande is. Ook komen er twee nieuwe muziekfestivals in huis: het rhytm & blues-festival Pink Blue en Stadsvolk, dat draait om het nieuwe geluid in de folk en indie. Een andere grote samenwerking is met circusfestival Circolo. “Dat vindt vanaf 2018 het ene jaar plaats in het Leijpark en het andere jaar op de verschillende Tilburgse podia.”

Waar het volgens Paul nu vooral om draait, zijn de cross-overs. Zo stond singer-songwriter Rufus Wainwright eerder dit jaar in de concertzaal met Amsterdam Sinfonietta en staat binnenkort ook Typhoon met het klassieke strijkorkest op het podium. “Cross-overs tussen jazz, soul en hiphop, dat gaat allemaal zo snel en dat is zo interessant. In die ontwikkeling willen wij vooraan zitten en dat kan bij ons ook. De grote producties, die nu al in de brochure staan, staan nu vast. Maar we houden juist ook ruimte in de agenda om dingen bij te boeken, dan kun je heel erg op vraag en aanbod van ‘het moment’ inspelen.”

typhoon
Vrijdag 12 januari 2018 staat Typhoon met Jef Neve en het Amsterdam Sinfonietta op het podium van de concertzaal.

“De groep tussen twaalf en vierentwintig is voor ons een opdracht”

Paul ziet het als één van zijn opdrachten om een jonger en meer divers publiek aan te spreken. “Kinderen tot twaalf jaar komen graag bij ons, maar de groep vanaf die leeftijd tot ongeveer vierentwintig jaar: dat is voor ons een opdracht. Ze komen via school met de verplichte theaterbezoeken, maar daar omheen zien we ze nog te weinig. Behalve als we een popconcert hebben of een bekende cabaretier. Maar er zijn nog zoveel meer mooie dingen die voor, door en samen met jongeren bij ons gedaan kunnen worden. Dat wil ik laten zien.”

“Een tijdje terug werd ik bijvoorbeeld uitgenodigd voor HipHop Kingz, een danswedstrijd in 013. Daar komen jaarlijks 3000 mensen op af, uit heel Europa. De Kingz zouden graag met de allerbeste acts een theatershow in onze schouwburg willen maken. Voor een breder publiek dat deze hiphopsterren nog niet kent. Dat zijn wat mij betreft waardevolle ideeën om te onderzoeken, want met dit soort shows kun je jongeren wel interesseren.”

Theater wordt producent

De kersverse programmeur ziet het liefst dat het monumentale theaterpand 24/7 in bedrijf is. Hij probeert groepen naar het theater te krijgen die het gebouw kunnen gebruiken. “De foyers worden overdag niet continu benut, dat is zonde. Het gebouw is hartstikke groot, wat kunnen we daar overdag bijvoorbeeld doen? We zijn daarover met het onderwijs en andere partijen in de stad in gesprek.” Als voorbeeld noemt hij een studentenbedrijf dat zich richt op het organiseren van evenementen. Op termijn kunnen ze wellicht zelfs gebruik maken van het netwerk en professionele kennis van het theater.

Paul ziet nog een duidelijke verschuiving. Theaters denken steeds vaker mee over de inhoud van voorstellingen die gemaakt worden. Dit doen ze al met stadsgezelschap Het Zuidelijk Toneel. “We praten samen over wat er gebeurt in de stad, en waar wij mee bezig zijn. Ze weten dus dat we bezig zijn met nieuwe doelgroepen. Maar ook de toenemende rol van illegale economie in Midden-Brabant met alle wietplantages. Wat betekent dat voor de economische structuur van de stad? Dat is natuurlijk een heel mooi thema voor een voorstelling.”

Populaire amateurproducties

“Wat ik zelf een leuke trend vind, is dat amateurproducties steeds beter aan het worden zijn. We hadden in mei 2017 acht uitverkochte voorstellingen over Marietje Kessels, dat was fantastisch. Het valt op dat de kwaliteit steeds beter wordt en dat mensen graag betalen voor zo’n voorstelling. Dat heeft te maken met de lokale verbondenheid, een herkenbaar thema en lokale geschiedenis.”

moordhoek
De amateurvoorstelling ‘Moordhoek’ laat het verhaal zien van de Tilburgse Marietje Kessels.

Klassieke muziek, jazz, soul en nieuwe stijlen

“Rondom de klassieke muziek is er ook veel aan de hand. We hebben nu bijvoorbeeld de Young Classical Talent Award. De beste musici van verschillende middelbare scholen spelen in de enigszins formele setting van de concertzaal, voor een serieus klassiek publiek. Een streng publiek ook. Jongeren worden daar beter van, leren voor een publiek te spelen, artiesten vinden het leuk en het publiek vindt het fantastisch om jong talent te ontdekken.”

“Ook is er heel veel gaande op het gebied van jazz, soul en nieuwe stijlen die omarmd worden door jongeren. En dat vindt nu vaak nog plaats in kleine venues of juist op grote podia zoals North Sea Jazz. Daarvan zou wel wat meer naar onze concertzaal mogen komen. Of het nou grote internationale namen zijn of landelijk bekende artiesten, daar zit meer in. José James bijvoorbeeld, daar zijn we op het moment mee bezig.”

“Mensen voelen zich thuis bij ons”

“De waardering voor Theaters Tilburg is hoog en mensen voelen zich thuis bij ons. De gastvrijheid wordt enorm geprezen. Iedereen die bij ons binnenkomt wordt persoonlijk begroet, niemand gaat ongezien het pand in. Letterlijk. Het is een persoonlijke, warme benadering. Als je dat in alle haarvaten van de organisatie uitzet en er consequent mee omgaat, herkennen mensen dat. Hoe ons publiek of programma er ook uitziet: dat willen we natuurlijk vasthouden.”