Kruikenstad maakt de weg vrij voor dames

Genderneutrale statuten, en vrouwelijke bestuursleden en commissievoorzitters, zo maakt de Carnavalsstichting Tilburg (CST) de weg vrij voor dames in de carnavalswereld. De stichting creëert met de maatregelen een vruchtbare bodem om veranderingen op te laten landen. Daarmee is een proces in gang gezet om alle facetten van openbaar carnaval voor iedereen toegankelijk te laten zijn op een manier waar alle Kruiken en Kruikinnen zich in kunnen vinden.

Carnavalstradities en -verenigingen stammen vaak uit de tijd waarin vrouwen in Nederland geen stemrecht hadden en niet mochten besturen. Anno nu moet die traditie echt op de schop, schreven drie vrouwelijke gemeenteraadsleden vorig jaar in een open brief. Nathalie Nijs (GroenLinks), Sedi van Loon (D66) en Bea Mieris (PvdA) noemen het ‘ouderwets’ dat alleen mannen een protocollaire functie mogen vervullen volgens de statuten van de Carnavalsstichting Tilburg (CST). De stichting nam de oproep vanuit de samenleving ter harte en besloot tot actie over te gaan.

De dialoog die de raadsleden in gang zetten, kan een nieuwe koers inluiden. Voorzitter van de Carnavalsstichting Freek Verhaaf is blij met de betrokkenheid van de raadsleden bij de invulling van carnaval in Kruikenstad. “Als Carnavalsstichting Tilburg staan we midden in de maatschappij. Als er onder carnavalsvierders in Kruikenstad draagvlak is voor verandering, dan geeft de stichting daar op gepaste wijze graag invulling aan”, zegt Freek Verhaaf, voorzitter van de Carnavalsstichting Tilburg.

Adviescommissie

Om de kwestie te onderzoeken werd een onafhankelijke adviescommissie opgericht die bestond uit Arnoud-Jan Bijsterveld, bijzonder hoogleraar Cultuur in Brabant aan de universiteit van Tilburg, deskundige persoonlijke- en organisatieverandering Carin van Oekel en vier dames en heren van
binnen en buiten de carnavalswereld. Om een evenwichtig en onafhankelijk onderzoek te garanderen, is de adviescommissie vrij geweest om zelf een werkwijze en bronnen te bepalen. Het doel van het onderzoek was om erachter te komen of en hoe vrouwen in de toekomst een rol kunnen spelen in representatieve functies met consenses onder carnavalsvierders als voorwaarde. De commissie peilde in een jaar tijd op meerdere manieren bij ruim 1.200 Tilburgers het draagvlak voor maatregelen en beleid dat tot meer inclusie leidt. Dat resulteerde in een aantal aanbevelingen die de Carnavalsstichting Tilburg omarmt. Deze week is de opvolging van de aanbevelingen aan de drie raadsleden gepresenteerd.

Statuten worden gewijzigd

Allereerst past de Carnavalsstichting Tilburg de statuten en het huishoudelijk reglement zo snel mogelijk aan naar genderneutraal. Een deskundige werkt dit concept uit, waarna het notarieel wordt vastgelegd. Daarnaast werkt de stichting al langer aan een balans tussen mannen en vrouwen die een brede afspiegeling van de stad vormt. Inmiddels heeft één enthousiaste vrouwelijke kandidaat toegezegd om in het bestuur van de Carnavalsstichting Tilburg plaats te nemen. Met een andere vrouwelijke kandidaat wordt gesproken over toetreding. De stichting draagt de nieuwe bestuursleden in mei 2019 voor. Ook bij de verschillende commissies van de stichting wordt al jaren actief uitgekeken naar vrouwelijke voorzitters en leden, zonder daarbij een quotum leidend te laten zijn.

“Onvermijdelijk dat de statuten moeten worden aangepast. Deze waren discriminerend”, aldus de drie raadsleden. “En fijn dat bestuur en de commissies intensief op zoek gaan naar meer diversiteit in representatieve functies binnen het bestuur en de commissies van de stichting.”

Evolutie, geen revolutie

Uit het onderzoek van de adviescommissie blijkt dat voor een rigoureuze wijziging in de samenstelling van protocollaire functies nog te weinig draagvlak is onder de vrouwelijke en mannelijke carnavalsvierders. “Door de tradities, structuur, verwachtingen en rol van de huidige Raad van XI is een gemengde samenstelling van mannen en vrouwen, in tegenstelling tot het bestuur, een onderwerp dat meer tijd, oriëntatie en vervolggesprekken vraagt. Stante pede een prinses carnaval benoemen is geen doel op zich. Een evenwichtigere samenstelling van onze organisatie creëert ruimte voor evolutie met respect voor de wijze waarop Kruiken en Kruikinnen het feest vieren – en het spel van carnaval spelen”, zegt Verhaaf.

Dat betekent uiteraard niet dat dit aspect van carnaval in Kruikenstad moet blijven zoals het altijd was. “Als organisatie gaan we geleidelijk en zorgvuldig, juist ook met de inbreng van zowel mannen als vrouwen, vormgeven aan de praktische zaken. We gaan op zoek naar een breed geaccepteerd alternatief voor de benamingen, (aan-)kleding en attributen die nu vooral gericht zijn op mannen. Ik ben hartstikke benieuwd naar de ideeën waar mensen mee gaan komen”, licht Verhaaf toe.

Nijs, Mieris en Van Loon vinden het jammer dat de protocollaire functies niet al sneller een zichtbare, ware afspiegeling zullen tonen van carnaval vierend Tilburg. “We hebben veel bereikt, maar kunnen de cultuurverandering niet afdwingen. Dat zullen de vrouwen en progessieve mannen binnen en buiten de CST moeten doen. En waar nodig kunnen ze daarin op onze steun rekenen.”

De zoektocht naar meer inclusie past uitstekend binnen de thema’s van de lustrumviering van dit jaar: verbinding, verbreding en verdieping. Om 5×11 (Vèèvkirelluf) jaar openbaar carnaval op een moderne manier te vieren, publiceert de Carnavalsstichting op 20 januari 2019 een documentaire over hoe verschillende groepen de openbare en minder openbare carnavalsmomenten beleven. Zo is Kruikenstad niet alleen zichtbaar voor een breder publiek maar ook open voor inbreng vanuit de Tilburgse samenleving.