Eenzaamheid is een groeiend probleem in onze samenleving. Bijna de helft van de volwassenen voelt zich wel eens eenzaam, en ruim 15% ervaart zelfs sterke eenzaamheid. De impact hiervan reikt verder dan alleen een gevoel van leegte of verdriet. Het beïnvloedt ook onze hersenen en gezondheid. Tijd om stil te staan bij wat eenzaamheid precies is, wat het met ons brein doet, en wat je eraan kunt doen.
Wat is eenzaamheid?
Eenzaamheid ontstaat wanneer je weinig of geen verbinding voelt met anderen. Iedereen kan zich eenzaam voelen, ongeacht leeftijd of achtergrond. Toch komt het vaker voor bij ouderen – met name bij 80-plussers – en bij mensen met een lagere opleidingsachtergrond. Maar ook jongeren kunnen zich eenzaam voelen, mede door genetische aanleg; erfelijkheid speelt bij deze groep een rol van wel 37% tot 55%.
De oorzaken van eenzaamheid zijn divers. Het verlies van werk, hobby’s of sociale contacten, gezondheidsproblemen, onrealistische verwachtingen of bepaalde persoonlijkheidskenmerken kunnen allemaal bijdragen.
De verschillende vormen van eenzaamheid
Niet elke vorm van eenzaamheid is hetzelfde. Er zijn grofweg twee hoofdvormen:
- Emotionele eenzaamheid: hierbij ontbreekt het aan een diepe, persoonlijke band, vaak met een levenspartner.
- Sociale eenzaamheid: er is sprake van weinig of oppervlakkig contact met vrienden, familie of collega’s.
Het gaat niet zozeer om de grootte van je sociale netwerk, maar om de kwaliteit ervan. Vier goede contacten kunnen al genoeg zijn om een gevoel van verbondenheid te ervaren.
Wat gebeurt er in het brein bij eenzaamheid?
Onze hersenen zijn sociaal ingesteld: ze functioneren het beste met voldoende interactie. Neuronen in het brein zijn in staat intenties van anderen te herkennen en reageren actief op sociale prikkels. Wanneer deze prikkels ontbreken, raakt het brein ontregeld. Dit kan leiden tot klachten als slaapproblemen, prikkelbaarheid en moeite met het verwerken van stressvolle situaties.
Opvallend is dat mensen die zich eenzaam voelen, vaak een veranderde hersenstructuur laten zien. Het brein blijft op zoek naar sociale signalen, wat ertoe leidt dat mensen onbewust meer gericht raken op het zoeken van contact. In veel gevallen is eenzaamheid dan ook tijdelijk – ons brein motiveert ons om die verbinding weer op te zoeken.
Wat kun je doen tegen eenzaamheid?
Hoewel het gevoel intens kan zijn, is eenzaamheid in veel gevallen te doorbreken. Enkele tips:
- Herstel oude contacten: neem eens contact op met oude bekenden.
- Word actief: sluit je aan bij een sportclub, hobbygroep of vrijwilligersorganisatie.
- Ga eropuit: bezoek een lezing, tentoonstelling of park.
- Zoek hulp: bespreek je gevoelens met je huisarts of kijk of er lokale activiteiten georganiseerd worden.
Activeer je hersenen
Eenzaamheid kan leiden tot lusteloosheid of depressieve gevoelens. Daarom is het belangrijk je brein actief te houden. Braintraining kan hierbij helpen. Door middel van niet-invasieve hersenmetingen (via EEG) wordt je brein gestimuleerd om weer actiever en alerter te worden. Dit kan helpen bij het verbeteren van je stemming, focus en mentale veerkracht.
Wil je meer weten over hoe braintraining jou kan helpen? Neem dan gerust een kijkje op de website!
