Kennis verpleegkundigen over oudere patiënt schiet tekort

oudere patiënt

Ruim een derde van alle verpleegkundigen weet te weinig om goed voor oudere patiënten (70+) te kunnen zorgen. Omdat bovendien het kennisniveau van de verpleegkundigen op de afzonderlijke verpleegafdelingen enorm varieert, is de kwaliteit van de geboden zorg niet constant. Dit blijkt uit landelijk onderzoek onder ruim 1.700 verpleegkundigen.

Het wetenschappelijk onderzoek is gepubliceerd in TvZ, verpleegkunde in praktijk en wetenschap, nr. 5, 2018. Uit de studie blijkt verder dat verpleegkundigen het niet aantrekkelijk vinden om voor ouderen te zorgen. Zij ervaren oudere patiënten als klagend en niet flexibel om zich aan te passen aan veranderde situaties.

Rapportcijfer

Gemiddeld scoren verpleegkundigen met rapportcijfer 6,8 een ruime voldoende. Daar staat tegenover dat bijna een kwart van alle respondenten een 5,5 of lager haalt. HBO-opgeleide verpleegkundigen (78,8% voldoende) presteren beter dan MBO-ers (69,1% voldoende). De resultaten van HBO-ers en inservice opgeleide verpleegkundigen verschillen niet significant van elkaar.

Gebrek aan kennis

Christel Derks, verpleegkundige in het ETZ (Elisabeth -TweeSteden Ziekenhuis) in Tilburg, coördineerde het onderzoek en zorgde met onderzoekers van Máxima Medisch Centrum en Deventer Ziekenhuis voor de centrale dataverzameling en analyse van de cijfers. “De studie bevestigt dat verpleegkundigen hun eigen kennis overschatten over de oudere patiënt, met name als het gaat om voeding, dementie, incontinentie, delier en gebruik van medicatie. Door het gebrek aan kennis is er meer kans op complicaties”, aldus Christel. Ze adviseert verpleegkundigen hun kennis met collega’s te delen en die continu bij te spijkeren.

Volgens de onderzoekers is het belangrijk dat verpleegkundigen voldoende kennis hebben van de specifieke zorg aan de oudere patiënt. “Deze zorg is complex, omdat ouderen vaak lijden aan meerdere – chronische – ziekten en een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van complicaties tijdens een ziekenhuisopname.” Christel is trots op het resultaat: “Want dit is de eerste keer dat Nederlandse ziekenhuizen op deze wijze de krachten wisten te bundelen voor zo’n uitgebreid verpleegkundig onderzoek. De oudere patiënt profiteert op termijn doordat hiaten in het vereiste kennisniveau inzichtelijk zijn gemaakt. Maar dan moeten ziekenhuizen wel de uitkomsten gebruiken om de zorg aan de oudere patiënt verder te verbeteren en nieuwe scholingstrajecten ontwikkelen”.

Doel onderzoek

Doel van het onderzoek was om inzicht te krijgen in het kennisniveau van verpleegkundigen met betrekking tot oudere patiënten in Nederlandse ziekenhuizen. De respondenten werken in tien topklinische ziekenhuizen die zich hebben aangesloten bij het RENursE Consortium, een samenwerkingsverband waarin wetenschap, educatie en verpleegkundige praktijk verbonden worden. Met als ambitie de kwaliteit van de verpleegkundige zorg te verbeteren.
De studie is de start van een verpleegkundige onderzoekslijn. Doordat deelnemende ziekenhuizen gegevens en kennis met elkaar uitwisselen, kunnen onderdelen vergeleken worden en verbeteringen worden doorgevoerd. Christel werd bij haar onderzoek begeleid door prof. dr. M.J. Schuurmans, hoogleraar verplegingswetenschap aan de universiteit te Utrecht en dr. J. Dikken, hoofddocent verpleegkunde aan de Haagse Hogeschool.

Deelnemende ziekenhuizen zijn: ETZ Tilburg, Máxima Medisch Centrum Eindhoven/Veldhoven, Deventer Ziekenhuis (deze ziekenhuizen leverden het team met verplegingswetenschappers die het onderzoek uitvoerden), Martini Ziekenhuis Groningen, Medisch Spectrum Twente Enschede, Spaarne Gasthuis Haarlem, Isala Ziekenhuis Zwolle, Franciscus Gasthuis & Vlietland Rotterdam, Albert Schweitzer Dordrecht en Rijnstate Arnhem.

Vervolgonderzoek

Hoewel de studie inzicht geeft in het kennisniveau van verpleegkundigen over ouderen, is het volgens Christel raadzaam het onderzoek te verdiepen in een groter verband met meerdere ziekenhuizen. “De voorbereidingen op de nieuwe studie bevinden zich in de laatste fase. De start is nog vóór de jaarwisseling gepland en de eerste resultaten worden medio juni 2019 verwacht. Met de nieuwe studie willen we het kennisniveau, de attitude en het klinisch handelen van verpleegkundigen in relatie tot de oudere patiënt verder verbeteren.”