“Groeien naar 20.000 studenten? Alsjeblieft niet.” Arnoud-Jan Bijsterveld kan als hoogleraar Cultuur in Brabant aan de Universiteit van Tilburg, meer dan genoeg vertellen over de geschiedenis van onze stad. Maar ook als het over het huidige Tilburg gaat, schuift hij zijn mening niet onder stoelen of banken. “Het lijkt wel alsof het onderwijs een soort businessmodel is geworden.”
Foto’s: Camiel Donders
“Toen ik hier achttien jaar geleden kwam wonen was het vanaf de eerste dag leuk. Tilburg voelt als een dorp, maar dan zonder die bekrompenheid. Ik heb op veel verschillende plekken in Nederland en daarbuiten gewoond, maar ik heb het nog nooit meegemaakt dat mensen je zo makkelijk opnemen. Bijvoorbeeld het feit dat ik als niet-Tilburger de voorzitter van Stichting Tilburg mocht zijn voor het stadsjubileum in 2009. Dat vond ik zó bijzonder. Dat had in Den Bosch nooit gekund. En in Breda… nou daar heb ik wel een ander verhaal over. Ik heb daar wel eens een lezing gehouden om vervolgens te horen: ‘moeten wij hier nu echt naar iemand uit Tilburg zitten luisteren?’. Dat overkomt je hier echt niet.”
‘Wa wilde gij later worden?’
Arnoud-Jan wist al vanaf kleins af aan dat hij historicus wilde worden. “Toen ik op mijn zevende mijn eerste rapport kreeg vroeg mijn oma: ‘wa wilde gij later worden?’ Waarop ik trots zei: ‘professor’. Uiteindelijk ben ik ook echt beland op de plek waar ik thuis hoor.” Arnoud-Jan is gespecialiseerd in cultuur- en maatschappijgeschiedenis, in het bijzonder van Brabant. Maar bovenal is hij gewoon een hele trotse Tilburger.
‘20.000 studenten? Alsjeblieft niet’
“Tilburg is een echte onderwijsstad. Dat zijn we al heel lang en dat is écht iets om trots op te zijn. De universiteit doet het goed, Fontys doet het goed, het Factorium doet het goed. Wij hebben zoveel talent in Nederland dat hier in Tilburg is opgeleid. En dat is natuurlijk een vrucht van ons onderwijs.”
“Waar ik wel kritisch over kan zijn is het nieuwe doel dat ik onze collegevoorzitter laatst heb horen stellen. ‘We willen groeien naar 20.000 studenten’. Ik vind dit soort kwantitatieve doelen puur financieel gedreven. Alsof het onderwijs een soort businessmodel is geworden. Daar maak ik me heel erg zorgen over. Ik denk dat we er veel beter aan doen om te investeren in de kwaliteit van ons onderwijs. Studenten in staat stellen om naar het buitenland te gaan, de werkdruk van docenten verlagen. En een van de grote voordelen van deze universiteit is dat wij kleinschalig onderwijs overeind houden. Investeer alsjeblieft daarin. Ik weet dat het alles met het financieringssysteem te maken heeft, dat is landelijk en daar kan de universiteit niet veel aan doen. Maar die 20.000? Alsjeblieft niet.”
‘Tilburg is geen stad van brave mensen’
Volgens Arnoud-Jan is Tilburg een stad van eigenzinnigheid en eigengereidheid. “Mensen hier zijn bereid om te pas en te onpas hun mening te geven. Nee, Tilburg is geen stad van brave mensen.” Volgens de professor was dat zelfs in de jaren twintig en dertig al het geval. “Tilburg groeide de vorige eeuw uit tot de meest katholieke stad van Nederland. Daarnaast was een groot deel van de stad fabrieksarbeider. Maar als je denkt dat de Tilburgse katholieke arbeider alles deed wat meneer Pastoor zei, dan heb je het mis. Die arbeiders waren al heel eigenzinnig. Ze richtten bijvoorbeeld hun eigen politieke partij op en schreven brieven naar de krant toen ze in staking gingen. Als je die brieven leest… nou die lieten zich niet zo maar in dat hok drukken.”
‘In heel Brabant zijn ze trots, behalve in Tilburg’
Dat kritische wat de Tilburgers de vorige eeuw al hadden, bestaat volgens Arnoud-Jan vandaag de dag nog steeds. “Ik vind het heel merkwaardig dat Tilburgers altijd zo kritisch zijn op hun eigen stad. Zelfs in onderzoek naar hoe trots Brabanders zijn op hun dialect komt dat naar boven. In heel Brabant zijn ze trots, behalve in Tilburg. Tilburgers vinden hun eigen dialect maar niks. Dat vind ik ook wel typisch Tilburg; we hebben de neiging onszelf kleiner te maken dan dat we zijn. Zo van: ’tis niks, tzal ook nooit iets worden’.”
‘Waardering voor de Tilburgse geschiedenis’
De professor sluit zich niet aan bij de kritiek die veel Tilburgers hebben op hun eigen stad. “Er is bijvoorbeeld veel te weinig waardering voor onze eigen geschiedenis. Dit heeft in het verleden ook geleid tot het afbreken van bijna alle oude fabrieken in de stad.” En ook nu is er volgens Arnoud-Jan nog te weinig waardering voor bijzondere historische plekken. “Tilburg heeft een aantal plekken waar je zo aan voorbij zou fietsen, maar waar echt meer mee gedaan mag worden. Aan de Veldhovenring heb je bijvoorbeeld een oud fabriekshuis uit de zeventiende eeuw, waar een ondernemer destijds een aantal weefgetouwen had staan. Dit was dus als het ware een bakermat voor de textielindustrie. Daar doen we dus helemaal niks mee hè… Prima dat Textielmuseum, vind ik geweldig. Maar dit is vlakbij en je fietst er zo aan voorbij.”
Maar niet alleen Tilburgers zelf hebben volgens Arnoud-Jan weinig waardering voor de Tilburgse geschiedenis. Ook van buitenaf wordt er regelmatig neerbuigend gereageerd. En dat is volgens hem helemaal nergens voor nodig. “Zo heb ik een keer een lezing gehouden voor de Geschiedkundige Vereniging Oranje-Nassau: een chique vereniging die zich bezighoudt met de geschiedenis van het Koningshuis. Dus ik zei: ‘zijn jullie al ooit in Tilburg geweest?’ Waarop ze reageerden met: ‘wat moeten we daar dan doen?’ Dus ik heb ze onder andere meegenomen naar het paleisje, de kazerne en de boerderijen van Koning Willem II. Weetje wat de voorzitter toen zei? ‘Er is geen stad in Nederland waar meer van de Oranjes te zien is dan in Tilburg’.”
Ongezouten mening van Tilburgers
In opdracht van Citymarketing Tilburg geven we in de rubriek ‘Ongezouten’ creatieve Tilburgers een podium. Zij krijgen de kans om hun visie te geven op de stad. Ben je benieuwd wie er naast Arnoud-Jan Bijsterveld nog meer iets te vertellen heeft over Tilburg? Lees dan ook eens deze interviews:
- Tyrone Tjon A Loi wil creatief Tilburg verbinden: ‘Schijt aan de randstad’
- Frens Frijns: ‘Tilburg moet groter durven denken’
- Bas Vermeer: ‘Tilburg is als een oud besje dat de hele nacht door danst’
- Rabia Alizadah: ‘Ik hoop dat Sarban heeft bijgedragen aan de openheid van Tilburgers’
- Frank van Pamelen: ‘Ik wind me op als de underdog wordt platgewalst door het grote geld’
- Marlous Mutsaers: Tilburg is geen arbeidersstad meer: ‘We zijn toe aan winkels in een hoger segment’
- Jochen Otten: ‘Het zelfbeeld van de Tilburger is veranderd, de rol van underdog is weg’
- Erwin Schellekens: ‘Tilburg is een groeibriljant, stop het vergelijk met andere steden en ga uit van eigen kracht’
- Anouk van den Broek: Nieuwe generatie Tilburgers: ‘Laat die Amsterdammers daar en laat Tilburg lekker Tilburg’
- Niek van den Broek: Tilburg als lelijkste jongetje van de klas: ‘dat zijn we nu echt niet meer’
- Pieter Voogt: Tilburg: ‘je kunt hier niets kapot maken’
- Patrick Kokx: Het buzzt in Tilburg: ‘Er gebeurt iets en dat moet je meemaken’
